Đạo đức nhà giáo có vai trò rất quan trọng. Góp phần quyết định chất lượng, hiệu quả hoạt động sư phạm và nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo. Các thầy, cô giáo phải thực sự là tấm gương sáng để mọi thế hệ học trò noi theo và để làm tròn sứ mệnh cao cả “trồng người”. Mỗi giáo viên phải luôn tu dưỡng phẩm chất đạo đức nghề nghiệp để xứng đáng với sự tôn vinh và niềm tin yêu của xã hội. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút nguồn nhân lực có chất lượng cao vào ngành sư phạm.
Đạo đức nhà giáo là gì?
Đạo đức nhà giáo là những chuẩn mực mà đối với mỗi giáo viên nào khi tiến hành giảng dạy và ngồi trên bục giảng đều phải có. Nó là những thứ gắn chặt với quá trình chăm sóc, giảng dạy, giáo dục đời sống cho các em học sinh. Có tâm, có tầm và luôn công bằng cũng như hết mình với sự nghiệp dạy học là đạo đức nghề nghiệp mà giáo viên cần có và phát huy.
Phẩm chất đạo đức của nhà giáo trong bối cảnh hiện nay
Đạo đức nghề nghiệp là nền tảng trong nhân cách nhà giáo. Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của họ được duy trì thành nền nếp trong nhà trường. Dựa trên hệ thống các khuôn phép, quy tắc đạo đức. Nhằm định hướng, điều chỉnh nhận thức, đánh giá thái độ, hành vi của nhà giáo phù hợp với yêu cầu mô phạm của nghề dạy học. Với nghề dạy học, người dạy muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ phải luôn tinh thông về nghề nghiệp. Tiêu biểu về tri thức khoa học, tư tưởng chính trị, văn hóa, đạo đức, lối sống.
Các yêu cầu cơ bản trong bối cảnh mới cần đảm bảo đạo đức nhà giáo
Bối cảnh mới đặt ra yêu cầu về các phẩm chất Đạo đức nhà giáo cần rèn luyện. Các phẩm chất Đạo đức nhà giáo cần rèn luyện đó bao quát trên cả ba mặt lĩnh vực về phẩm chất chính trị; lối sống, tác phong; giữ gìn, bảo vệ truyền thống đạo đức nhà giáo. Phần dưới đây, mình sẽ đi vào làm rõ hơn 3 lĩnh vực trên, mời bạn đọc tham khảo.
Về phẩm chất chính trị
- Chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Thi hành nhiệm vụ theo đúng quy định của pháp luật. Không ngừng học tập, rèn luyện. Nâng cao trình độ lý luận chính trị để vận dụng vào hoạt động giảng dạy, giáo dục và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.
- Có ý thức tổ chức kỷ luật, chấp hành nghiêm sự điều động, phân công của tổ chức. Có ý thức tập thể, phấn đấu vì lợi ích chung.
- Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia các hoạt động chính trị, xã hội.
Về lối sống, tác phong
- Sống có lý tưởng, có mục đích, có ý chí vượt khó vươn lên. Có tinh thần phấn đấu liên tục với động cơ trong sáng và tư duy sáng tạo. Thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Có lối sống hoà nhập với cộng đồng, phù hợp với bản sắc dân tộc. Thích ứng với sự tiến bộ của xã hội; biết ủng hộ, khuyến khích những biểu hiện của lối sống văn minh. Tiến bộ và phê phán những biểu hiện của lối sống lạc hậu, ích kỷ.
- Tác phong làm việc nhanh nhẹn, khẩn trương, khoa học. Có thái độ văn minh, lịch sự trong quan hệ xã hội, trong giao tiếp với đồng nghiệp, với người học; giải quyết công việc khách quan, tận tình, chu đáo.
- Trang phục, trang sức khi thực hiện nhiệm vụ phải giản dị, gọn gàng, lịch sự. Phù hợp với nghề dạy học, không gây phản cảm và phân tán sự chú ý của người học.
- Đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp cùng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đấu tranh, ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật và các quy định nghề nghiệp. Quan hệ, ứng xử đúng mực, gần gũi với nhân dân, phụ huynh học sinh, đồng nghiệp và người học. Kiên quyết đấu tranh với các hành vi trái pháp luật.
- Xây dựng gia đình văn hoá, thương yêu, quý trọng lẫn nhau. Biết quan tâm đến những người xung quanh. Thực hiện nếp sống văn hoá nơi công cộng.
Về giữ gìn, bảo vệ truyền thống đạo đức nhà giáo
- Không lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi trái pháp luật, quy chế, quy định. Không gây khó khăn, phiền hà đối với người học và nhân dân.
- Không gian lận, thiếu trung thực trong học tập, nghiên cứu khoa học và thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục.
- Không trù dập, chèn ép và có thái độ thiên vị, phân biệt đối xử, thành kiến người học; không tiếp tay, bao che cho những hành vi tiêu cực trong giảng dạy, học tập, rèn luyện của người học và đồng nghiệp.
- Không xâm phạm thân thể, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người học, đồng nghiệp, người khác. Không làm ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt của đồng nghiệp và người khác.
- Không tổ chức dạy thêm, học thêm trái với quy định
Tự bồi dưỡng, rèn luyện và phấn đấu nâng cao phẩm chất đạo đức nhà giáo
- Bồi dưỡng, rèn luyện Đạo đức nhà giáo phải được xem là việc làm trọng tâm, thường xuyên có tính lâu dài không chỉ trong nhận thức, mà quan trọng hơn là mỗi nhà giáo phải tự xây dựng kế hoạch thực hiện nâng cao đạo đức của mình qua từng năm học.
- Thường xuyên cụ thể hóa việc thực hiện “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Coi trọng việc đổi mới, khát vọng vươn lên, hoàn thiện văn hóa sư phạm, biết tự học để có hiểu biết sâu rộng về chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm, luôn ý thức chấp hành tốt nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục học sinh.
Thực trạng Đạo đức nhà giáo hiện nay
Xem xét thực trạng từ nhiều góc độ khác nhau, nhiều đại biểu cho rằng đại bộ phận nhà giáo nước ta hiện nay có phẩm chất đạo đức tốt, song vẫn còn bộ phận giáo viên thiếu gương mẫu, không đấu tranh với những gian dối trong giáo dục, thậm chí còn bị lôi cuốn vào những việc làm tiêu cực, làm tổn hại đến uy tín đội ngũ người thầy.
Rất nhiều nguyên nhân đã được chỉ ra như tư duy giáo dục chậm đổi mới, mặt trái của nền kinh tế thị trường; công tác quản lý đội ngũ giáo viên còn hạn chế; việc thanh kiểm tra chưa kịp thời và không nghiêm minh; công tác giáo dục chính trị tư tưởng, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cho nhà giáo còn bị coi nhẹ,…
PGS.TS Trần Thị Mai Phương, Trường Đại học sư phạm Hà Nội cho rằng. Đạo đức nhà giáo trong bối cảnh hiện nay không chỉ là những phẩm chất, năng lực cá nhân mà đã trở thành chuẩn mực pháp luật. Trong đó, vấn đề đạo đức được hiểu là sự tổng hòa giữa 3 yếu tố gồm lý tưởng nghề, đạo đức nghề và kỹ thuật làm nghề. Trong bối cảnh cả nước đang chuẩn bị thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Ngoài yêu cầu về trình độ chuyên môn, giáo viên phải đầu tư nhiều hơn vào phương pháp, kỹ năng và thủ thuật dạy học.
Vì sao phải chú trọng giáo dục đạo đức?
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong sự nghiệp giáo dục, phải đặc biệt chú trọng giáo dục đạo đức. Trước hết, đó là vì sự nghiệp, vì cuộc sống của chính các em học sinh để sau này. Các em trở thành những con người tốt, những công dân tốt, có ích cho bản thân, gia đình và đất nước. Người cho rằng, việc dạy trẻ cũng như trồng cây non. Cây non được trồng tốt thì sau này cây sẽ lên tốt.
Dạy trẻ nhỏ tốt thì sau này các em sẽ thành người tốt. Theo Người, tài phải đi đôi với đức, đức đi đôi với tài. Nếu chỉ có tài mà không có đức thì là người vô dụng. “Vì tương lai của con em ta”, đó là khẩu hiệu và cũng là nhiệm vụ Người giao cho đội ngũ các thầy giáo, cô giáo trong việc chăm sóc, giáo dục thế hệ trẻ.
Ngày nay, chúng ta thấy rằng, có nhiều học sinh chăm ngoan, học giỏi, đạt thành tích cao trong học tập. Nghe lời cha mẹ, thầy cô. Song cũng còn nhiều em mải chơi, lười học, làm trái lời cha mẹ, sa vào những tệ nạn xã hội. Vì thế, giáo dục đạo đức cần phải được chú trọng. Đây là nhiệm vụ vừa mang tính trước mắt, vừa mang tính lâu dài của nền giáo dục nước nhà.
Văn bản quy định Đạo đức nghề giáo mới nhất
Theo quy định pháp luật hiện hành thì văn bản quy định về đạo đức nhà giáo. Đó là Quyết định 16/2008/QĐ-BGDĐT về quy định đạo đức nhà giáo.
Qua các năm, Bộ giáo dục ngước ta luôn có các văn bản để chỉ đạo sâu sát hơn. Những biện pháp cụ thể thiết thực để tăng cường Đạo đức nghề giáo ngày càng tốt hơn phù hợp với bối cảnh thời đại, ví dụ như:
Công văn 924/BGDĐT-NGCBQLGD 2019 khắc phục tình trạng vi phạm đạo đức nhà giáo.
Công văn 5553/BGDĐT-NGCBQLGĐ 2018 thực hiện quy định về đạo đức nhà giáo.
Công văn 2743/BGDĐT-NGCBQLGD 2018 đổi mới chương trình đào tạo với nâng cao đạo đức nhà giáo.
Các thầy, cô giáo phải thực sự là tấm gương sáng về đạo đức nhà giáo để người học noi theo. Đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ nhà giáo có vai trò rất quan trọng. Góp phần quyết định đến chất lượng, hiệu quả hoạt động sư phạm và nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo của đất nước. Mỗi nhà giáo phải luôn rèn luyện đạo đức nghề nghiệp để xứng đáng với sự tôn vinh và niềm tin yêu của xã hội.
